ماسک تنفسی وسیله‌ای است که شخص استفاده‌کننده را، در برابر خطرات تنفسی مثل دود، بخارات، گازها و ذرات فیزیکی مانند میکروارگانیسم‌ها و گرد و غبار محافظت کند. دو دسته کلی برای ماسک‌های تنفسی داریم: تصفیه‌کننده هوا که هوا با عبور از آن‌ها به صورت سالم به فرد می‌رسد و رساننده هوا که از منبع دیگری هوای پاکیزه را به فرد می‌رساند. تحت این دو تقسیم‌بندی ماسک‌های تنفسی از انواع تکنیک‌ها برای کاهش یا حذف هوای سمی استفاده می‌کنند.
در مشاغل صنعتی بسیاری از کارها هستند که در حین انجام آن‌ها، در معرض گرد و غبار، براده‌های چوب و خاک و یا مواد شیمیایی و… قرار می‌گیرید. رنگ‌ها، آلودگی‌ها، گرد و غبار، دوده، خاک و… همگی موادی هستند که استشمام آن‌ها می‌تواند باعث آزار و یا آسیب رساندن به کاربر شود. راهکاری که برای این موضوع وجود دارد یکی این است که برای محیط یک تهویه مناسب در نظر بگیریم و دیگری اینکه از ماسک‌های تنفسی استفاده کنیم.
ماسک‌های تصفیه‌کننده هوا دامنه وسیعی از انواع ماسک از ماسک‌های یکبار مصرف ساده و مقاوم در برابر گرد و غبار تا ماسک‌های گاز که دارای فیلتر تعویض‌شونده هستند را شامل می‌شوند.
به طور کلی ماسک‌های فیلتر دار بر اساس نوع فیلتر به سه نوع دسته بندی می‌شوند:
N ,P ,R
فیلتر N برای ذرات و گرد و غبار، فیلتر R برای ذرات عادی و فیلتر P برای ذرات جامد.
انواع ماسک‌های تنفسی
ماسک‌های تنفسی برحسب نوع پوشش (تمام صورت و نیمه صورت)، فیلترهای داخل آنان (فیزیکی و شیمیایی)؛ جریان هوا (تصفیه هوا بیرون و دمیدن هوا) و از همه مهم‌تر استانداردها طبقه‌بندی می‌شوند. در اینجا طبقه‌بندی براساس فیزیک آنان را بررسی می‌کنیم.
ماسک‌های تنفسی الاستومری نصف صورت
این ماسک‌ها قابلیت استفاده مجدد دارند. بینی و دهان فرد را می‌پوشانند. با داشتن فیلتر و کارتریج مناسب در برابر انواع گازها، بخارات و ذرات مقاومت هستند.
ماسک‌های تنفسی الاستومری تمام صورت
قابلیت استفاده مجدد دارند. فیلتر یا کارتریج آن‌ها می‌تواند جایگزین شود. تمام چهره پوشیده می‌شوند که در نتیجه محافظت از چشم‌ها نیز انجام می‌شود.
ماسک‌های فیلتردار صورت
ماسک‌های صورت یکبار مصرف هستند. ذراتی مانند گرد و غبار را فیلتر نمی‌کنند. این دسته محافظت در برابر گازها و بخارات ندارند.
ماسک‌های دمنده تصفیه‌کننده هوا (PARP)
دارای باتری‌هایی هستند که هوا را از طریق منافذی به بیرون هدایت می‌کنند. در صورتی که فیلترها یا کارتریج مناسب باشند توانایی حفاظت در برابر انواع ذرات، بخارات و گازها را دارند این دسته نیاز به تست‌های fit نیست و افراد دارای ریش نیز می‌توانند استفاده کنند.
ماسک‌های دارای تامین هوا
این ماسک‌ها توسط لوله یا شلنگی به هوای تمیز دسترسی دارند. با توجه به اینکه سبک هستند برای کار طولانی در محیط‌ها مناسب هستند. (البته برای محیط‌های IDLH نباید استفاده شوند. IDLH محیطی است که شرایط آن خطر آنی برای سلامتی دارد)
دستکاه تنفسی مستقل
این گروه برای فرار از محیط‌های دارای خطر آنی برای سلامتی (IDLH) استفاده می‌شوند. کپسول هوای پاکیزه مجزا برای خود دارند که ممکن است به صورت مدار باز یا بسته عمل کند.
ماسک‌های ترکیبی
ممکن است هم تصفیه‌کننده هوا داشته دارند و هم هوا به آن‌ها دمیده شود. دارای لوله‌های متصل به هوای پاکیزه هستند که در صورتی اشکال در آن، از منبع همراه فرد هوا دمیده می‌شود. در صورتی که تصفیه‌کننده هوا از بیرون دارند در محیط‌های IDLH نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
حتما در زمان استفاده از ماسک‌های تنفسی باید به این نکته توجه کنید:
اگر در حین استفاده از ماسک دچار سوزش بینی، گلو یا شش‌ها شدید حتما ماسک را تغییر دهید.
